รู้จักอาการ ‘ลองโควิด’ ผลกระทบระยะยาวต่อสุขภาพ

โควิด-19 เป็นโรคติดเชื้อเฉียบพลันในระบบทางเดินหายใจ ผู้ป่วยสีเขียว ซึ่งมีอาการเล็กน้อยหรือไม่มีอาการสามารถหายได้เอง โดยรักษาตามอาการเท่านั้น ผู้ป่วยสีเหลือง ซึ่งมีอาการปานกลางหรือมีความเสี่ยงต่ออาการรุนแรงจะได้รับยาต้านไวรัสเป็นเวลา 5-10 วัน ส่วนผู้ป่วยสีแดง ซึ่งมีอาการรุนแรงจะอยู่ในความดูแลของแพทย์จนอาการดีขึ้น

ภาวะลองโควิด

ภาวะลองโควิด เป็นกลุ่มอาการที่สามารถพบได้นานตั้งแต่ระดับสัปดาห์หรือระดับเดือนหลังติดเชื้อไวรัส และถึงแม้ตอนแรกจะเป็นกลุ่มผู้ป่วยที่มีอาการเล็กน้อยหรือไม่มีอาการก็สามารถพบภาวะนี้ได้ โดยอาการที่พบค่อนข้างหลากหลาย ได้แก่

  • เหนื่อย อ่อนเพลีย
  • ความจำ / สมาธิสั้น
  • ปวดศีรษะ
  • จมูกไม่ได้กลิ่น หรือลิ้นไม่รับรส
  • เวียนศีรษะ
  • ใจสั่น
  • เจ็บหน้าอก
  • หายใจลำบาก
  • ไอ
  • ปวดกล้ามเนื้อ / ข้อต่อ
  • ซึมเศร้า หรือวิตกกังวล
  • ไข้

ภาวะแทรกซ้อนของโควิด-19

โควิด-19 อาจมีภาวะแทรกซ้อนหลายระบบ ได้แก่ ภาวะลิ่มเลือดอุดตัน (ประมาณ 15% ของผู้ป่วยที่จำเป็นต้องนอนโรงพยาบาล ซึ่งสูงมากเมื่อเทียบกับผลข้างเคียงของวัคซีนบางชนิด) ระบบหัวใจและหลอดเลือด ไตวายเฉียบพลัน ตับอักเสบเฉียบพลัน ภาวะแทรกซ้อนทางระบบประสาท / จิตใจ และภาวะติดเชื้อในกระแสเลือด 

รวมทั้งกลุ่มอาการอักเสบของอวัยวะหลายระบบ (Multisystem inflammatory Syndrome: MIS) เกิดจากการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกัน ทำให้เกิดการอักเสบของระบบต่างๆ หรือ ‘แพ้ภูมิตัวเอง’ โดยผู้ป่วยจะมีอาการไข้ ถ่ายเหลว ไตวาย ช็อก หลังป่วยเป็นโควิด-19 และหายแล้วประมาณ 2-4 สัปดาห์ ปัจจุบันยังไม่ทราบว่าภาวะแทรกซ้อนในระบบต่างๆ จะสามารถพบได้นานกี่เดือน

ผลข้างเคียงจากการรักษาโควิด-19

บางอาการอาจคล้ายกับผลข้างเคียงจากการนอนโรงพยาบาลนานด้วยโรคอื่น ผู้ป่วยโควิด-19 ที่มีอาการรุนแรงมักต้องรักษาในหอผู้ป่วยวิกฤต / ICU เมื่อพ้นระยะวิกฤตมาแล้วจะเกิดภาวะ ‘หลัง ICU’ (Post-intensive Care Syndrome: PICS) เช่น กล้ามเนื้ออ่อนแรง ภาวะเครียดหลังผ่านเหตุการณ์ร้ายแรง (PTSD) ซึ่งต้องใช้ระยะเวลาในการฟื้นฟู

การรักษาภาวะโพสต์โควิด

ภาวะโพสต์โควิดจะต้องวินิจฉัยแยกออกจากโรคที่มีอันตรายอื่นหรือสาเหตุอื่นก่อน ควรปรึกษาแพทย์ที่โรงพยาบาล ซึ่งจะซักประวัติ วัดความดันโลหิต / ชีพจร เจาะเลือดตรวจ หรือเอกซเรย์ปอด โดยภาวะนี้มักดีขึ้นเมื่อเวลาผ่านไป ดังนั้น แต่ละโรงพยาบาลควรจัดทีมสหวิชาชีพติดตามอาการของผู้ป่วยหลังออกจากโรงพยาบาลไปแล้ว 

และวิธีการป้องกันภาวะโพสต์โควิดที่ดีที่สุดก็คือการป้องกันไม่ให้ติดเชื้อโควิด-19